آموزش مهارت تصمیم گیری به کودکان
تصمیم گیری یکی از مهارت های شناختی بسیار مهم در انسان است. ما از لحظه ای که بیدار می شویم تا زمانی که می خوابیم دائما در سطوح مختلف در حال تصمیم گیری هستیم
کودکان نیز مثل بزرگتر ها، هر روزه تصمیمات بسیاری می گیرند. تصمیم گیری کودک، معمولا درباره این است که رفتارش چگونه باشد، با چه اسباب بازی یا عروسکی دوست دارد بازی کند، دوست دارد چه کتابی برایش خوانده شود، یا چه برنامه تلویزیونی را ببیند.
وقتی که کودکان بزرگتر می شوند، تصمیمات بزرگتری می گیرند، که اغلب مربوط به خانواده، دوستان یا تکالیف مدرشه شان می شود. تصمیماتی که کودکان می گیرند روی سلامتی، تندرستی شان، روابط و موفقیت هایشان تاثیر گذار است. آموختن نحوه تصمیم گیری مناسب، به کودکان کمک می‌کند که مستقل تر و مسئولیت پذیر تر شوند.
فهرست محتوا
آموزش مهارت تصمیم گیری به کودکان | چرا کودکان به این مهارت نیاز دارند؟
بسیاری از ما تصور می‌کنیم تصمیم‌گیری مهارتی است که تنها در لحظات مهم و حساس زندگی معنا دارد در حالی که در مسیر زندگی خود با انواع مسائل و مراحلی مواجه می‌شویم که ناگزیر به انجام تصمیم‌گیری هستیم. بنابراین می‌توان گفت تصمیم‌گیری یکی از مهارت‌های مهمی است که تقریبا در لحظه به لحظه زندگی ما مورد استفاده قرار می‌گیرد چرا که همیشه و در هر لحظه در معرض انواع تصمیمات کوچک و بزرگ هستیم. مهارت تصمیم گیری یک مهارت ذاتی و یا غریزی نیست هرچند ممکن است بعضی افراد توانایی بهتری در این زمینه داشته باشند اما خوشبختانه این مهارت قابل آموزش بوده و می‌توانیم آن را بهبود ببخشیم. مطالعات بسیاری نشان داده است که پایه‌ی مهارت تصمیم‌گیری در کودکی بنیان نهاده می‌شود و اگر کودکان در این زمینه آموزش ببینند و تقویت شوند در بزرگسالی از مهارت بالایی در تصمیم‌گیری برخوردار خواهند بود. با ما همراه باشید تا در مورد مهم‌ترین راه‌های تقویت مهارت تصمیم گیری در کودکان بیشتر بدانید.
نقش والدین در آموزش مهارت‌های زندگی به کودکان
در زندگی هر کودک والدین نقش بسیار مهم و موثری دارند. هر کودکی به پدر و مادر خود به چشم قهرمانان زندگی خود نگاه می‌کند. به همین دلیل تمام رفتارهای والدین توسط کودک به دقت مورد مشاهده قرار گرفته و در ذهن کودک ثبت می‌شود. این حساسیت و دقت کودکانه هم جنبه مثبت دارد و هم جنبه منفی. اما والدین هوشیار و آگاه می‌توانند از این موضوع کاملا استفاده کرده و بسیاری از مهارت‌های زندگی از جمله مهارت تصمیم گیری را به شکل غیر مستقیم به کودک خود بیاموزند. برای نهادینه کردن بسیاری از مهارت‌های مهم نیاز به انجام کارهای خاص و خارق‌العاده نداریم فقط کافی است تا والدین رفتار خودشان را به عنوان قهرمان زندگی کودک اصلاح کنند و از این طریق بتوانند مهارت‌های مهم زندگی را به فرزند خود منتقل کنند.
آموزش مهارت تصمیم گیری به کودکان | چند راهکار علمی
بطور کلی آموزش مهارت های زندگی به کودکان موضوع مهمی است. تصمیم‌گیری درست مهارتی است که نیازمند آموزش دیدن و تمرین در موقعیت‌های مختلف زندگی است. در ادامه به چند تکنیک مؤثر اشاره خواهیم کرد که به شما کمک می‌کنند این مهارت را به فرزندانتان آموزش دهید.1- گزینه‌های مختلف را پیش روی کودک قرار دهید
برای آنکه تصمیم گیری در ابتدا برای فرزندتان راحت‌تر اتفاق بیفتد و او با این فرایند زودتر آشنا شود، در تصمیم‌گیری برای فرزندتان چند گزینه ایجاد کنید و از او بخواهید تا بین آن‌ها انتخاب کند. برای مثال از 2 سالگی که میل به اســتقلال کودکان خود را نشان می‌دهد، ممکن است که او بخواهد همه کارها را خودش انجام دهد، مثلا تصمیم‌گیری برای انتخاب لباس‌هایی که بیرون می‌پوشد را خودش به عهده بگیرد. در این زمان تلاش کنید تا مانع او نشوید. به جای آن چند لباس مناسب را پیش روی او بگذارید و از وی بخواهید تا خودش میان آن‌ها یکی را انتخاب کند.
2- الزامات را مشخص کنید
بسیار اهمیت دارد که در جریان آموزش تصمیم‌گیری درست، با فرزندتان گفتگوهای مفیدی داشته باشید و الزامات هر تصمیم را برای او مشخص کنید. حـرف زدن با کودک موجب می شود که او بهتر بتواند هدف و رفتار والدین خود را درک کند. به این ترتیب کمتر مقاومت کرده و انطباق پذیری بیشتری خواهد داشت. برای مثال اگر در یک روز سرد می‌خواهید بیرون بروید و فرزندتان اصرار دارد که خود لباسش را انتخاب کند، بدون اینکه مستقیماً با او مخالفت کنید به او بگویید که می‌تواند خودش انتخاب کند فقط از بین گزینه‌ها تلاش کند تا گرم‌ترین لباس را پیدا کرده و به شما نشان دهد. در فرایند یک گفت و گوی صمیمانه یا یک بازی در شکل‌گیری بهترین روش تصمیم‌گیری کمک بسیاری به کودک خواهد کرد.
3- سناریوی بدترین وضعیت را بچینید
هر تصمیمی که می‌گیریم ما را از طرفی با برخی مزایا و از طرف دیگر با برخی معایب رو به رو می‌کند. اما آنچه که به ما در انتخاب درست کمک می‌کند این است که بدانیم در بدترین حالت چه اتفاقی رخ خواهد داد. برای آموزش مهارت تصمیم گیری به کودک نیز باید این مسئله مورد توجه قرار بگیرد. از کودک بپرسید که فکر می‌کند بدترین انتخاب و تصمیم چه خواهد بود و در صورت انجام آن چه اتفاقاتی رخ خواهد داد. پرورش توانایی آینده‌نگری و در نظر گرفتن شرایط به تقویت مهارت تصمیم‌گیری در کودکان و نهایتا ساختن بهترین زندگی منجر می‌شود.
4- بررسی همه جوانب
برای تصمیم درست لازم است که بدانیم کفه ترازو به سمت کدام یک از گزینه‌ها سنگین‌تر است. در واقع باید با شناخت جوانب مثبت و منفی بتوانیم گزینه‌ای را انتخاب کنیم که بیشترین مزایا را دارد. این مسئله ساده به نظر می‌رسد اما بسیاری از بزرگ‌سالان نیز در سنجیدن همه جانبه موضوع و مهارت حل مسئله اغلب با مشکل مواجه می‌شوند. برای کودکانی که به مدرسه می‌روند و خواندن و نوشتن می‌دانند می‌توانید لیستی تهیه کنید و به کمک هم مزایا و معایب انتخاب هرکدام از گزینه‌ها را روی کاغذ بنویسید. در جریان این کار از کودک بخواهید که مشارکت بیشتری داشته باشد و جوانب موضوع را حدس بزند و در نهایت خود بهترین گزینه را انتخاب کند.
5- برای کودک ملاک‌های بسیار بالا تعیین نکنید
ملاک هایی که برای تصمیم گیری فرزندتان انتخاب می‌کنید در تقویت یا تضعیف این مهارت تاثیر بسزایی دارند. برخی والدین که خود روحیه کمال گرایانه‌ای دارند همواره برای هر تصمیمی عالی ترین معیارها را در نظر می‌گیرند و این پیام را به فرزندشان منتقل می‌کنند که او باید در انجام هرکاری بهترین باشد. این مسئله می‌تواند اضطراب زیادی را به کودک تحمیل کرده و زمینه ساز شکل گیری کـمال گرایی در کودکان نیز شود.
در این حالت فرزندتان همواره به دلیل اینکه فکر می‌کند در رسیدن به معیارهای تعیین شده از جانب شما با مشکل مواجه است به طور کل احساس ناتوانی کرده و نمی‌تواند به تصمیمی قاطع برسد. در نتیجه بسیار مهم است که وقتی کودک را برای اتخاذ یک تصمیم راهنمایی می‌کنید واقع بین باشید و سطح توانمندی‌های او را در نظر بگیرید.
6- به جای سرزنش کردن کودک بر حل مسئله تاکید کنید
کودکان در مسیر رشد ممکن است بارها و بارها اشتباه کنند. این موضوع را در نظر بگیرید که توانایی‌های شناختی فرزندان در سنین کودکی همانند توانمندی‌های جسمانی شان محدود است و برای بهبودی نیاز به کمک شما دارد. در واقع همان طور که فرزندتان برای یادگرفتن راه رفتن بارها زمین می‌خورد و شما هر بار باید دست او را بگیرید در مورد مهارت‌های زندگی نیز لازم است چنین دیدگاهی را حفظ نمایید. پس به جای اینکه به خاطر هر اشتباه کودک او را سرزنش کنید و رفتارش را زیر سوال ببرید تلاش کنید با یکدیگر گفت و گویی صمیمانه برقرار کرده و در مورد بــرخورد با اشتباهات کودک عملکرد بهتری داشته باشید.
علاوه بر این برای آموزش مهارت تصمیم گیری به کودکان اجازه دهید فرزندتان به جای غرق شدن در احساس گناه و ناراحتی به این مسئله فکر کند که چگونه می‌تواند تصمیات نادرست را جبران نماید. وجود این رویکرد تربیتی از جانب والدین از اعتماد به نفس فرزندان محافظت کرده و به آن‌ها در مدیریت درست هیجان‌ها کمک می‌کند.
7- به جای تمرکز بر اشتباهات، تصمیم‌های درست را تقویت نمایید
تقویت کردن از طریق تشویق کلامی یا رفتارهایی نظیر لبخند زدن، دست زدن، در آغوش کشیدن فرزند و خریدن یک جایزه به عنوان پاداش بیرونی نقش مهمی در شکل گیری رفتار فرزندتان ایجاد می‌کند. در حالی که تــنبیه کودک تاثیر بسیار کمی در پرورش رفتارهای کودک دارد. در نتیجه به جای تمرکز بر اینکه فرزندتان چه کارهایی را درست انجام نمی‌دهد یا چه تصمیمات غلطی می‌گیرد تلاش کنید به تصمیم‌های درست فرزندتان بپردازید و وقتی کودک کاری را به درستی پیش می‌برد آن را نادیده نگیرید. بازخورد دادن در مورد رفتارهای صحیح فرزندتان به او نشان می‌دهد که برای گرفتن تصمیمات درست توانمند است و با تمرین بیشتر می‌تواند بر آن‌ها مسلط شود.
نتیجه‌گیری
تصمیم‌گیری بخشی از فرایند رشد است. کودک باید یاد بگیرد که در مورد کارهای محول شده به او تصمیم بگیرد نه اینکه صرفا فرمانبردار والدین خود و یا دیگران باشد. اما گاهی والدین به دلیل نگرانی‌های خود ممکن است این مهارت بنیادی را در کودک خود نادیده بگیرند و از پرورش آن غافل شوند. در واقع والدین نگرانی خود را با کنترل کردن کودک سعی می‌کنند برطرف کنند اما این مسئله در آینده عواقب ناخوشایندی برای کودک خواهد داشت. رشد و پرورش تصمیم‌گیری در کودکان یک مهارت مهم و اساسی است. لطفا این مهارت مهم را نادیده نگیرید.
منبع محتوا |
محتوای مشابه
نظرات شما